Projectachtergrond: Een noodzakelijke upgrade

De rwzi Zeist waterzuiveringsinstallatie, beheerd door Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), moest grondig gerenoveerd worden om aan de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen. Veel onderdelen waren aan het einde van hun levensduur, waardoor modernisering noodzakelijk was om zowel de operationele efficiëntie als duurzaamheid te garanderen.

HDSR vormde samen met Eliquo Water & Energy BV, Van Hattum en Blankevoort, en Turntoo het ontwerp- en bouwteam voor dit project. Hun doel was om circulariteit diepgaand in de renovatie te integreren, niet alleen om aan regelgeving te voldoen maar ook om de milieu-impact actief te verminderen door slimme materiaalkeuzes en hergebruikstrategieën.

Om dit te realiseren gebruikte het ontwerp- en bouwteam een Multi-Criteria Analyse (MCA), waarbij verschillende ontwerpscenario’s werden vergeleken op kosten, haalbaarheid, circulariteit en milieu-impact. Een belangrijke maatstaf hierin was de Milieukostenindicator (MKI), die de milieu-impact van de levenscyclus in euro’s (€) uitdrukt. Hoewel duurzaamheid duidelijk de ambitie was, was de uitdaging om milieudoelstellingen niet alleen theoretisch te houden, maar concreet en meetbaar in elke projectfase.

Uitdaging: Van duurzame intenties naar meetbare inzichten

Bij infrastructuurprojecten worden vaak kosten, risico’s en planningszekerheid prioriteit gegeven, wat het moeilijk maakt om circulariteit en milieuvoordelen meetbaar te integreren in de besluitvorming. Hoewel HDSR sterke circulaire ambities had, was milieu-informatie vaak gefragmenteerd of moeilijk vergelijkbaar, waardoor duurzaamheid lastig af te wegen was tegen traditionele KPI’s.

Om circulariteit daadwerkelijk te verankeren, had HDSR behoefte aan een gestructureerde, datagedreven aanpak die volledige levenscyclusanalyses inzichtelijk maakte voor de besluitvorming. Hierbij moest rekening gehouden worden met:

• Winning en productie van materialen (A1–A3)
• Bouw en installatie (A4–A5)
• Operationeel gebruik en onderhoud (B1–B7)
• Sloop en afvalverwerking aan het einde van de levensduur (C1–C4)
• Hergebruik en recyclingpotentieel (D)

Zonder heldere, gestructureerde data zou circulariteit theoretisch blijven in plaats van een praktische, meetbare maatstaf. De uitdaging lag erin om duurzaamheidsambities om te zetten naar echte, datagedreven beslissingen.

De toegevoegde waarde van Madaster ten opzichte van andere platformen was de directe toegang tot betrouwbare milieudata, zoals de EPEA-database. Hierdoor ontstonden nauwkeurige en transparante levenscyclusanalyses, met een duidelijk inzicht in de uiteindelijke MKI. Stakeholders konden hierdoor vertrouwen op de uitkomsten en ze met zekerheid communiceren, waarbij complexe data werd vertaald naar bruikbare inzichten.

Oplossing: Circulariteit concreet maken met Madaster

Vanaf het allereerste begin speelden milieu-impact en circulariteit een sleutelrol bij het vergelijken en selecteren van het optimale ontwerpscenario. Door het gebruik van Madaster was het projectteam in staat om de milieu-impact nauwkeurig te meten, te vergelijken en te optimaliseren. Zo werd duurzaamheid vanaf het eerste ontwerp tot en met de uitvoering concreet en meetbaar verankerd in het renovatieproces.

Systeemkeuzefase

Na de tenderfase werkte het bouwteam nauw samen om het nieuwe, circulaire ontwerp te vergelijken met het oorspronkelijke referentieontwerp. Dankzij de MKI- en circulariteitsanalyses van Madaster kon deze vergelijking al in een vroeg stadium plaatsvinden, zonder volledige IFC-bestanden of gedetailleerde 3D-modellen. Dit gaf het team een aanzienlijk voordeel, waardoor duurzaamheid en circulariteit direct vanaf het begin diep geïntegreerd konden worden in het ontwerp- en inkoopproces.

Voorlopig ontwerpfase

Om duurzaamheidsambities concreet te maken, voerde het team gedetailleerde scenario-analyses uit op onderdelen met hoge milieu-impact, zoals grote watertanks en leidingmaterialen. Dit bood inzicht in de milieu-impact per component en ondersteunde gerichte ontwerpkeuzes.

Definitieve ontwerpfase

In deze laatste fase werden specifieke EPD-data van leveranciers verzameld en geïntegreerd in Madaster, waarmee theoretische schattingen werden vervangen door werkelijke milieu-data. Dit zorgde voor beslissingen op basis van gevalideerde milieuvoetafdrukken, bevestigde eerdere keuzes, en waarborgde consistentie tussen het definitieve ontwerp en inkoopstrategieën – waarbij duurzaamheid en circulariteit tijdens de uitvoering centraal bleven staan. Door de nauwe samenwerking met Turntoo werden circulaire principes vertaald naar praktische maatregelen, waardoor duurzaamheid stevig werd ingebed in de uitvoering van het project.

Resultaten: Meetbare duurzaamheid én financiële voordelen

Door de inzet van de gestructureerde milieu-inzichten van Madaster en realtime samenwerking tussen stakeholders, behaalden HDSR en haar partners substantiële milieu- en financiële voordelen. Madaster stelde meerdere partijen in staat om vanuit één centraal platform – verbonden aan het account van de opdrachtgever – data in te voeren, analyses uit te voeren en beslissingen te nemen vanuit één gedeelde werkelijkheid en taal.

• 40% MKI-reductie tijdens de systeemontwerpfase, waardoor al vroeg in het proces een aanzienlijke daling van de milieu-impact werd bereikt.
• 20% lagere investeringskosten door adaptief hergebruik te prioriteren boven sloop, mogelijk gemaakt door slimme materiaalkeuzes en hergebruikstrategieën die bestaande structuren behouden en toekomstige restwaarde maximaliseren, wat de totale kosten verlaagde.
• 8 maanden kortere projectdoorlooptijd, dankzij vroegtijdige, datagedreven besluitvorming, minder herstelwerkzaamheden en betere afstemming tussen ontwerp-, inkoop- en uitvoeringsteams.