EEN CIRCULAIRE ECONOMIE CREËER JE SAMEN

Volgens Rabo Real Estate Finance draagt een vitale en duurzame economie bij aan een betere concurrentiepositie en veerkracht van klanten en daarmee hun financierbaarheid. Hoe werkt dit eigenlijk? Maarten Donkers, manager Kennis & Sturing, legt uit: “Naar de toekomst toe zijn er in feite twee drijvende krachten die van grote invloed zijn op de toekomstige waarde van het vastgoed. Enerzijds is dat alles wat met technologie en innovatie te maken heeft en anderzijds is dat alles wat met verduurzaming te maken heeft. Verwacht wordt dat de gebruiker in de markt meer slimme oplossingen vindt en meer waarde hecht aan een duurzaam pand. Ter versteviging van de concurrentiepositie is het dus essentieel om juist nu al te investeren in het waardebehoud van het pand.” Echter, investeringen kosten geld. Hoe kunnen al die extra kosten uiteindelijk de concurrentiepositie verstevigen en aan welk type investeringen moeten we denken? Maarten Donkers: “Het is onder meer belangrijk om te kijken naar mogelijkheden op het gebied van energiereductie, maar zeker ook naar mogelijkheden voor het hergebruik van materialen in een gebouw waardoor een gebouw uiteindelijk langer mee kan gaan. Hierdoor kan een restwaarde ontstaan die vervolgens weer kan bijdragen aan een sterke(re) business case en mogelijk een versteviging van de concurrentiepositie.”

Het is in de lijn der verwachting dat eigenaren van dergelijke sterke, duurzame business cases voor hun financiering aankloppen bij Rabo Real Estate Finance aangezien de bank zich profileert als koploper op het gebied van transformatiefinancieringen. Wat kan Rabo Real Estate Finance voor ze betekenen? Maarten Donkers: “Als bank willen we in eerste instantie de vitaliteit van Nederlandse ondernemers vergroten. Met het oog op vastgoed, staan drie thema’s centraal waar wij ondernemers graag bij helpen: innovatie, verduurzaming en transformatie. Wij proberen de circulaire gedachte te vertalen naar het financieren van vastgoed. Hergebruik van materialen in de vorm van transformatie is een voorbeeld van circulair denken. Nu wordt transformatie nog veelal gezien als het toekennen van een andere functie aan een gebouw. Een kantoor wordt een woning bijvoorbeeld. Echter, je kunt het ook breder zien. Wanneer je gebouwen uit elkaar gaat halen en de materialen weer gaat hergebruiken bijvoorbeeld. In dat geval hebben we het over materiaaltransformatie.” En voor dergelijke transformaties heeft Rabo Real Estate Finance al kant en klare financieringsvoorstellen op de plank liggen? Maarten Donkers vervolgt: “Bij transformatieprojecten is het allereerst van essentieel belang om de waarde van een transformatie te bepalen. Wat is de waarde in de nieuwe situatie? Welke kosten worden verwacht? Met behulp van experts kunnen wij de haalbaarheid van een transformatie bepalen. Vervolgens wordt samen met de ondernemer een passende financiering voor het betreffende project gezocht. Dat hoeft helemaal geen nieuw financieringsproduct te zijn. Belangrijk is dat het betreffende financieringsproduct is toegespitst op de ombouw van een bestaande naar een nieuwe situatie.”

WAT IS IN UW OPTIEK EEN CIRCULAIR BOUWPROJECT?

Er zijn meerdere wegen die tot een circulair bouwproject leiden: gebruik maken van tweedehands of biobased materialen en door het toepassen van circular design waaronder bijvoorbeeld losmaakbaar ontwerpen en bouwen valt. Ook nieuwe business modellen rondom eigenaarschap en grip op materialen zien we terug. Wat in ieder geval nagestreefd moet worden is dat het bouwproject ontwikkeld, gebouwd, gebruikt en hergebruikt wordt zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hier en daar, nu en later.

MERKEN JULLIE DE LAATSTE JAREN EEN TOENAME IN FINANCIERINGSAANVRAGEN VOOR CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN?

Ja, er zijn steeds meer partijen bezig om circulariteit te betrekken in hun bouwprojecten. Dit kent verschillende vormen zoals hierboven ook beschreven is.

HOE VERSCHILT DE AANPAK VOOR DE FINANCIERING VAN EEN CIRCULAIR BOUWPROJECT VAN DIE VAN EEN TRADITIONEEL BOUWPROJECT?

Een circulair bouwproject verschilt bij de Rabobank in wezen niet van een ‘traditioneel’ bouwproject, anders dan dat er andere materialen of ontwerpprincipes gebruikt zijn. Dit kan tot andere kosten leiden of betrokkenheid van meerdere partijen dan gebruikelijk. Als er sprake is van andere business modellen, zoals bijvoorbeeld een Facade as a Service, kán het zijn dat er op dat specifieke stuk een andere risico-inschatting of structurering van de financiering benodigd is. Bijvoorbeeld als we de geschatte restwaarde van de betreffende facade meenemen.

HEBBEN CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN EEN GROTERE AANTREKKINGSKRACHT OP FINANCIERS DAN REGULIERE BOUWPROJECTEN?

Een bouwproject beoordeel je uiteraard niet alleen op of het circulair is of niet, maar op meerdere aspecten; wie zijn de betrokkenen, hebben ze ervaring, werken ze met betrouwbare en goede partijen, wie wordt de gebruiker, heeft het positieve impact op het gebied, is het een transformatie of behoud van cultureel industrieel erfgoed, etc. Maar overall hebben duurzame bouwprojecten die tot toekomstbestendig vastgoed leiden onze speciale aandacht omdat we geloven dat het de toekomst is en bovendien nodig is om onze klimaatdoelen te halen, de wereld duurzamer te maken en omdat we er graag gezamenlijk van willen leren. Circulaire bouwprojecten specifiek zouden moeten leiden tot vastgoed wat nog een 2e en 3e leven zal kennen en de voorraadschuur van bouwmaterialen voor de toekomst wordt. Allemaal pluspunten. Voor dit soort projecten willen we een extra stap zetten om te kijken hoe we een bijdrage kunnen leveren. Dit kan zijn met kennis, netwerk of op het financieringsvlak.

VERTAALT ZICH DIT OOK NAAR FINANCIEEL VOORDEEL OF GUNSTIGER VOORWAARDEN?

Wij belonen koplopers graag. Dit kan met financieel voordeel of gunstigere voorwaarden. Dit wordt echter altijd in de brede context van de klant en de ontwikkeling beoordeeld. We nemen bij Rabobank voor klanten met meer dan 1 mln eur financiering de prestatie op duurzaamheid mee in onze beoordeling. Dit doen we met een eigen gestandaardiseerd systeem wat gebaseerd is op objectieve sectorspecifieke criteria. In de toekomst verwachten we dit ook voor klanten in het MKB segment te kunnen ontwikkelen, zoveel mogelijk o.b.v. datagedreven objectieve criteria die door de sector ook benut worden. Wij zien dat meer duurzame bedrijven ook een betere financiële performance laten zien. Daarom verwachten wij ook dat dit steeds meer terug zal komen in de financieringsvoorwaarden, waar risico en rendement incl. duurzaamheid een rol zullen spelen.

CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN WORDEN STEEDS VAKER OPGELEVERD MET EEN MATERIALENPASPOORT, WANT…GEZONDERE GEBOUWEN, EEN VEILIGER OMGEVING VOOR GEBRUIKERS EN HOGER FINANCIEEL RENDEMENT. DENK AAN PROACTIEF EN KOSTENEFFICIËNT BEHEER EN ONDERHOUD OP BASIS VAN ACCURATE GEGEVENSUITWISSELING MET LEVERANCIERS.

Is te verwachten dat wanneer meer gegevens bekend zijn en waardebepalingen dus nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd, er in de toekomst specifieke financieringsproducten voor duurzame businessmodellen worden ontwikkeld? Maarten Donkers: “Wanneer het proces van waarde geven aan een “afvalproduct” als vastgoed bekend is, wordt het voor ons als bank een stuk eenvoudiger om de financiering daar op af te stemmen. Madaster speelt hierbij een belangrijke rol door dit proces inzichtelijk te maken.” Binnen het bankwezen is de financiering van circulaire businessmodellen eigenlijk dus nog volop in ontwikkeling? Maarten Donkers bevestigt: “Veel partijen zoeken inderdaad nog naar de juiste financieringsmodellen. Ook wij onderzoeken hoe wij aan deze toenemende vraag kunnen voldoen.”

Hoe onderzoekt Rabo Real Estate Finance dit? Maarten Donkers legt uit: “We zijn momenteel met de Circular Economy Challenge bezig waarin wij met 100 klanten in het land op zoek gaan naar een circulair businessmodel. Samen kijken we naar de keten van een bedrijf en onderzoeken welk deel circulair ingevuld kan worden. Bouw en vastgoed leent zich daar uitermate goed voor vanwege het gebruik van concrete materialen die vaak te hergebruiken zijn. Samen met deze en andere partijen waaronder Madaster willen we onderzoeken of we daar geschikte circulaire financieringsmodellen voor kunnen ontwikkelen.” En de gegevens uit een materialenpaspoort geven een bank meer inzicht in de mogelijkheden en eventuele restwaarde? Maarten Donkers vervolgt: “Het kan antwoord geven op de vraag: Houd je aan het einde van de levenscyclus van een gebouw een probleem of een kans over?” En bij een probleem gaan we slopen en bij een kans hebben we een circulair businessmodel in handen? Maarten bevestigt dit en voegt hier aan toe: “Wij vinden het bij Rabo Real Estate Finance belangrijk dat we samen met eigenaren van circulaire businessmodellen in deze pioniersfase blijven zoeken naar de best passende financieringsvorm. Een mooi voorbeeld is de samenwerking met ggz-instelling Emergis in Zeeland waarbij een oud kantoorgebouw van Rijkswaterstaat een-op-een is hergebruikt en wij een passende financiering met de opdrachtgever hebben weten te ontwikkelen. Een circulaire economie creëer je uiteindelijk echt samen.”