Wat is een renovatieproject?
Een renovatieproject draait om het behouden, herstellen of verbeteren van een bestaand gebouw, zodat het aansluit op de behoeften van vandaag én langer meegaat. De aard en omvang van zo’n renovatie worden beïnvloed door factoren zoals de staat van het gebouw, de grootte, locatie, het budget, de doorlooptijd en regelgeving.
Met het oog op de klimaatdoelen voor 2030 en 2050 wordt hier volop ingezet op het verduurzamen van de bestaande gebouwvoorraad. Beleidsmaatregelen zoals de BENG-eisen (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) en de strengere normering rond energieprestatie en milieuprestatie (MPG) maken duidelijk dat renovatie niet langer alleen draait om esthetiek of functie, maar ook om emissiereductie, circulariteit en toekomstbestendigheid.
Hoe renovatie bijdraagt aan circulariteit
Circulariteit draait om het hergebruiken en behouden van waardevolle grondstoffen, in plaats van ze te winnen, te gebruiken en af te danken. In de bouw betekent dit: de levensduur van gebouwen verlengen, materialen behouden en verspilling voorkomen.
Renovatie en verduurzaming passen perfect in deze benadering. Door materialen opnieuw in te zetten in het productieproces, vermindert de noodzaak voor nieuwe grondstoffen én neemt de hoeveelheid bouwafval sterk af. Volgens het International Energy Agency (IEA) is het voor het bereiken van netto-nul in 2050 noodzakelijk dat in 2030 al 20% van de bestaande gebouwen is gerenoveerd tot een ‘zero-carbon-ready’ standaard. Dat betekent een jaarlijkse renovatiegraad van meer dan 2%.
Wat zijn de voordelen van renovatie ten opzichte van nieuwbouw?
Snellere realisatie – Renovatie- en verduurzamingsprojecten kunnen vaak sneller worden afgerond dan nieuwbouw, omdat bestaande structuren blijven staan. Hierdoor ontstaan minder vertragingen en kan er efficiënter gewerkt worden.
Lagere kosten – Het aanpassen van bestaande gebouwen is over het algemeen goedkoper dan sloop en nieuwbouw. Het hergebruiken van materialen bespaart kosten voor grondstoffen én afvalverwerking.
Meer waarde – Gebouwen met een duurzaam profiel zijn aantrekkelijker voor huurders en investeerders. Ze leveren vaak hogere huurprijzen of verkoopopbrengsten op. In markten waar duurzaamheid standaard is geworden, ontstaat zelfs een ‘brown discount’: gebouwen die niet duurzaam zijn, worden minder waard. Renovatie is dé kans om bestaand vastgoed aan te laten sluiten bij de verwachtingen van vandaag.
Economische kansen – Renovatieprojecten creëren werkgelegenheid op het gebied van techniek, bouw en energieoptimalisatie. Ze verbeteren ook het comfort en de kwaliteit van de leefomgeving, en vermijden bijkomende kosten zoals herlocatie of grondverwerving.
Behoud van cultuur en erfgoed – Het renoveren van bestaande gebouwen draagt bij aan het behoud van cultureel en historisch waardevolle structuren. Deze gebouwen versterken de identiteit van een buurt of stad en bevorderen verbondenheid en gemeenschapszin.
Wettelijke naleving – De regelgeving rond duurzaam bouwen wordt strenger. Door gebouwen te renoveren en te verduurzamen voldoen ontwikkelaars makkelijker aan wet- en regelgeving. Dit voorkomt niet alleen boetes, maar versterkt ook hun reputatie en maatschappelijk verantwoord profiel.
Uitdagingen
Renovatie vergt technische en organisatorische kennis. Succesvolle uitvoering vraagt om een grondige analyse van bestaande structuren, slimme planning, inzet van duurzame materialen en samenwerking met alle betrokken partijen. Monitoring en ondersteunend beleid zijn cruciaal om obstakels te overwinnen.
Digitale oplossingen
Digitale tools helpen om renovaties duurzamer en efficiënter te maken. Ze brengen materiaalstromen in kaart en maken milieuprestaties inzichtelijk. Een belangrijk voorbeeld is het materialenpaspoort: een digitale inventaris van alle materialen in een gebouw.
Een materialenpaspoort bevat gedetailleerde informatie over type, hoeveelheid, staat en hergebruikspotentieel van materialen. Hiermee kunnen ontwikkelaars betere keuzes maken over toekomstige aanpassingen, hergebruik of sloop, én voldoen aan regelgeving.
Het materialenpaspoort van Madaster legt per gebouw vast:
- welke materialen zijn toegepast;
- hoeveel CO₂ hieraan gekoppeld is (via LCA);
- wat de staat en losmaakbaarheid is van onderdelen;
- en welke mogelijkheden er zijn voor hergebruik.
In combinatie met BIM en levenscyclusanalyses helpt Madaster om projecten slimmer en duurzamer te realiseren. Zo ondersteunt het platform de bouwsector in de overgang naar een circulaire economie, waarin efficiënt gebruik van grondstoffen en duurzaamheid centraal staan.
