Gebouwen als opslagplaatsen van materialen

We verbruiken met z’n allen veel meer grondstoffen dan dat de aarde kan produceren. De stijgende grondstoffenschaarste leidt tot kritieke en deels onomkeerbare milieuschade en hogere prijzen op de markt. Urban mining wordt dan ook steeds populairder. Gebruik van “tweedehands” onderdelen maakt het mogelijk om meer en voordeliger te bouwen tegen een veel lagere koolstofuitstoot. Digitale marktplaatsen spelen hier slim op in. Echter, is de aangeboden constructie wel geschikt? Waar bevinden zich de onderdelen? Welk onderhoud hebben ze in de loop der jaren gekregen en wat is hun toestand? Een materialenpaspoort biedt uitkomst. Het voorziet in de nodige informatie om te kunnen bepalen of de constructie bruikbaar is of dat misschien het ontwerp hier iets op aangepast moet worden. Maar hoe werkt dit eigenlijk in de praktijk? We gingen erover in gesprek met Peter Kreukniet (Programma Manager Circulair Stichting Insert) en Axel Hendriks (Commercieel Directeur Beelen NEXT). Zowel Insert als Beelen NEXT zijn circulaire marktplaatsen voor bouwmaterialen.

Waarom een digitale marktplaats voor bouwmaterialen?

Zowel Kreukniet als Hendriks geven aan dat hergebruik van bouwmaterialen steeds belangrijker is geworden. De vraag vanuit architecten, bouwers en ontwikkelaars was er al langer, evenals het aanbod vanuit slopers, alleen de marktplaats ontbrak nog. Hendriks: “Het matchen van vraag en aanbod is dé uitdaging van dit moment. Bouwende partijen hebben vaak een bepaald beeld van het materiaal dat ze willen toepassen, en vanzelfsprekend zijn er technische eisen. Dit betekent soms best een zoektocht; een webshop is een eerste stap in het vergemakkelijken van die zoektocht.”

Hoe komen jullie aan de te verhandelen bouwmaterialen?

Terwijl Beelen NEXT als sloopbedrijf het aanbod voornamelijk uit eigen projecten haalt, maakt Insert gebruik van een groot partnernetwerk. Kreukniet: “Wij handelen niet zelf in bouwmaterialen, maar faciliteren met het platform de koppeling tussen vraag en aanbod. Aangesloten sloopbedrijven oogsten materialen en plaatsen deze zelf op de Insert Marktplaats. De vraagkant kan vervolgens direct in contact komen met de aanbieder.”

Wat is de rol van registratie bij de handel in bouwmaterialen?

Zowel Hendriks als Kreukniet geven aan dat digitalisering steeds belangrijker is geworden. Hendriks:” Waar voorheen vrijkomende materialen werden opgenomen met een notitieboek en een paar foto’s, leggen we tegenwoordig alles vast via een app in onze database. Die database is vervolgens makkelijk te ontsluiten via de webshop.” Bij bestaande bouw is het echter vaak lastig om te achterhalen welke materialen er in gebouwen zitten. Reden voor Insert om materiaalinventarisaties aan te bieden. Kreukniet: “Vaak is er nog helemaal niets geregistreerd. Wij worden dan ingeschakeld om te onderzoeken en registreren welke materialen er vrijkomen. Idealiter worden de materialen na de nieuwe toepassing weer opnieuw geregistreerd in Madaster zodat we ze kunnen hergebruiken in nieuwe projecten, het liefst in zijn originele vorm.”

Is het eenvoudig om bouwmaterialen (voor de toekomst) in te kopen?

Volgens Hendriks is het kopen eenvoudiger dan het vinden: “Aanbod is nog versplinterd en iedereen biedt aan op z’n eigen manier. Bovendien matcht het moment van vrijkomen lang niet altijd met het moment dat het opnieuw moet worden toegepast.” Ook Kreukniet herkent dit: “Helaas gebeurt het nog te vaak dat projecten pas een paar weken voor de sloop worden gegund en er dan geen tijd is voor een goede inventarisatie of demontage.” Beiden onderstrepen dat het voor een goede doorloop van het circulaire proces essentieel is om vroegtijdig een materiaalinventarisatie te doen. Het geeft de vraagkant meer tijd om de juiste materialen te selecteren en de sloopaannemer om tijdig te demonteren. Hendriks ziet daarnaast veel toekomst in het refurbishen van materialen: “Wij bewerken hout dat vrijkomt uit sloopprojecten tot nieuwe houten bouwmaterialen, die we afzetten via de groothandels. Uit Metal-Stud wanden zagen we ‘nieuwe’ gipsplaten die gekeurd worden en zo dus inclusief alle garanties weer kunnen worden toegepast bij (nieuw)bouw. Iets meer werk aan de voorkant, maar wel een materiaal waartegen je als bouwer geen bezwaar meer kunt hebben en mét de positieve milieu impact!”

De prijs van bouwmaterialen wordt bepaald door hoogste bieder?

Volgens Hendriks bepaalt de markt de prijs: “Wij zetten zoveel materialen af dat we een steeds beter gevoel krijgen bij wat de markt bereid is te betalen. En natuurlijk nemen we de kosten mee die wij moeten maken voor demontage, reiniging, transport, enz.” Insert daarentegen heeft geen inzicht in het verkoopproces en faciliteert met het platform puur de verbinding tussen vraag en aanbod. Kreukniet: “Wij vinden het als stichting belangrijk dat we onafhankelijk zijn.”

Wat is nodig willen we Urban Mining naar een nog hoger level kunnen tillen als antwoord op de grondstoffenschaarste?

Volgens Kreukniet heeft de overheid een belangrijk rol in dit proces: ”Een BTW verlaging op circulaire materialen maakt het een stuk aantrekkelijker om circulair te werken. Of beter, helemaal geen BTW. Er is in het verleden tenslotte al BTW betaald vanuit de nieuwe aanschaf.Tenderuitvragen met een kwaliteitsstuk waarbij een fictieve korting wordt gegeven voor circulair werken kunnen ook verschil maken. Het zou moeten beginnen bij de overheid als grootste opdrachtgever in Nederland. Ook het aanpassen van wetgeving kan een belangrijke bijdrage leveren. Neem bijvoorbeeld het bouwbesluit dat in 2012 volledig opnieuw is vastgelegd, deze is nog volledig lineair. Om circulair echt op de kaart te zetten moeten we het vastleggen, hiervoor is Madaster ook zo belangrijk om inzicht te krijgen in de impact bij nieuwbouw. Een MKI-waarde voor herbruikbare materialen is nodig willen we de impact op milieu kunnen berekenen en vooral de besparing ten opzichte van nieuw. Dit zal voor het behalen van een lagere MPG waarde een positieve bijdrage leveren. Hierover zijn wij in gesprek met branchevereniging VERAS en de NMD (Nationale Milieu Database).” Zowel Kreukniet als Hendriks zijn er van overtuigd dat samenwerking in een veel vroeger stadium essentieel is: “Wanneer ‘sloper’, architect en ontwikkelaar eerder met elkaar aan tafel komen ontstaan goede ideeën voor direct hergebruik dicht bij de bron.”