DE FINANCIERING VAN CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN

Het moet dringend duurzamer willen we onze planeet bewoonbaar achterlaten voor toekomstige generaties. Dat beseft ook de bouwsector die verantwoordelijk is voor zo’n 40% van het afval. Ontwikkelaars, architecten en bouwers slaan de handen ineen en er ontstaan steeds meer mooie circulaire bouwprojecten. Hoe staat het met de financiering van deze projecten? Bestaat er eigenlijk zoiets als een ‘circulaire financieringsvorm’? Of werkt het anders? We vroegen het Anke Verhagen, Business Developer Sustainability and Circular Economy – Real Estate Finance bij de Rabobank. Zij houdt zich bezig met duurzaamheid in de gebouwde omgeving in de brede zin van het woord. Hieronder valt de energietransitie en circulariteit en in toenemende mate klimaatadaptief bouwen en gezondheid.

WAT IS IN UW OPTIEK EEN CIRCULAIR BOUWPROJECT?

Er zijn meerdere wegen die tot een circulair bouwproject leiden: gebruik maken van tweedehands of biobased materialen en door het toepassen van circular design waaronder bijvoorbeeld losmaakbaar ontwerpen en bouwen valt. Ook nieuwe business modellen rondom eigenaarschap en grip op materialen zien we terug. Wat in ieder geval nagestreefd moet worden is dat het bouwproject ontwikkeld, gebouwd, gebruikt en hergebruikt wordt zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hier en daar, nu en later.

MERKEN JULLIE DE LAATSTE JAREN EEN TOENAME IN FINANCIERINGSAANVRAGEN VOOR CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN?

Ja, er zijn steeds meer partijen bezig om circulariteit te betrekken in hun bouwprojecten. Dit kent verschillende vormen zoals hierboven ook beschreven is.

HOE VERSCHILT DE AANPAK VOOR DE FINANCIERING VAN EEN CIRCULAIR BOUWPROJECT VAN DIE VAN EEN TRADITIONEEL BOUWPROJECT?

Een circulair bouwproject verschilt bij de Rabobank in wezen niet van een ‘traditioneel’ bouwproject, anders dan dat er andere materialen of ontwerpprincipes gebruikt zijn. Dit kan tot andere kosten leiden of betrokkenheid van meerdere partijen dan gebruikelijk. Als er sprake is van andere business modellen, zoals bijvoorbeeld een Facade as a Service, kán het zijn dat er op dat specifieke stuk een andere risico-inschatting of structurering van de financiering benodigd is. Bijvoorbeeld als we de geschatte restwaarde van de betreffende facade meenemen.

HEBBEN CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN EEN GROTERE AANTREKKINGSKRACHT OP FINANCIERS DAN REGULIERE BOUWPROJECTEN?

Een bouwproject beoordeel je uiteraard niet alleen op of het circulair is of niet, maar op meerdere aspecten; wie zijn de betrokkenen, hebben ze ervaring, werken ze met betrouwbare en goede partijen, wie wordt de gebruiker, heeft het positieve impact op het gebied, is het een transformatie of behoud van cultureel industrieel erfgoed, etc. Maar overall hebben duurzame bouwprojecten die tot toekomstbestendig vastgoed leiden onze speciale aandacht omdat we geloven dat het de toekomst is en bovendien nodig is om onze klimaatdoelen te halen, de wereld duurzamer te maken en omdat we er graag gezamenlijk van willen leren. Circulaire bouwprojecten specifiek zouden moeten leiden tot vastgoed wat nog een 2e en 3e leven zal kennen en de voorraadschuur van bouwmaterialen voor de toekomst wordt. Allemaal pluspunten. Voor dit soort projecten willen we een extra stap zetten om te kijken hoe we een bijdrage kunnen leveren. Dit kan zijn met kennis, netwerk of op het financieringsvlak.

VERTAALT ZICH DIT OOK NAAR FINANCIEEL VOORDEEL OF GUNSTIGER VOORWAARDEN?

Wij belonen koplopers graag. Dit kan met financieel voordeel of gunstigere voorwaarden. Dit wordt echter altijd in de brede context van de klant en de ontwikkeling beoordeeld. We nemen bij Rabobank voor klanten met meer dan 1 mln eur financiering de prestatie op duurzaamheid mee in onze beoordeling. Dit doen we met een eigen gestandaardiseerd systeem wat gebaseerd is op objectieve sectorspecifieke criteria. In de toekomst verwachten we dit ook voor klanten in het MKB segment te kunnen ontwikkelen, zoveel mogelijk o.b.v. datagedreven objectieve criteria die door de sector ook benut worden. Wij zien dat meer duurzame bedrijven ook een betere financiële performance laten zien. Daarom verwachten wij ook dat dit steeds meer terug zal komen in de financieringsvoorwaarden, waar risico en rendement incl. duurzaamheid een rol zullen spelen.

CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN WORDEN STEEDS VAKER OPGELEVERD MET EEN MATERIALENPASPOORT, WANT…GEZONDERE GEBOUWEN, EEN VEILIGER OMGEVING VOOR GEBRUIKERS EN HOGER FINANCIEEL RENDEMENT. DENK AAN PROACTIEF EN KOSTENEFFICIËNT BEHEER EN ONDERHOUD OP BASIS VAN ACCURATE GEGEVENSUITWISSELING MET LEVERANCIERS.

DAAR KOMT BIJ DAT EEN MATERIALENPASPOORT VEEL INFORMATIE BEVAT OVER DE SAMENSTELLING VAN HET (ONDER)PAND EN DE DAARAAN GEKOPPELDE INZICHTEN IN FINANCIËLE RESTWAARDE VAN MATERIALEN. INTERESSANTE INFORMATIE BIJ DE BEOORDELING VAN EEN FINANCIERINGSAANVRAAG?

Dit is potentieel interessante informatie voor een bank om het onderpand breder te beoordelen, we moeten hier echter nog wel ervaring mee op doen. De restwaarde bijvoorbeeld, moet door een specialist bepaald worden. Welke parameters zijn daarbij van toepassing? Welke termijn kun en wil je in beschouwing nemen? Wij moeten daarin samenwerken met o.a. fiscalisten, accountants, taxateurs en natuurlijk de wetgever en toezichthouders.

VORIG JAAR IS HET DELOITTE RAPPORT ‘C8 | VAN VASTGOED NAAR LOSGOED’ VERSCHENEN WAARIN WORDT VERMELD DAT DE RESTWAARDE VAN MATERIALEN EN PRODUCTEN VASTGELEGD KAN WORDEN OP DE BALANS VAN EEN VASTGOEDEIGENAAR. ZO KAN EEN VASTGOEDEIGENAAR ZIJN SOLVABILITEITSRATIO’S VERBETEREN EN WORDT HIERDOOR MINDER RISKANT IN DE OGEN VAN EEN GELDVERSTREKKER. IN HOEVERRE HEEFT HET VERLAAGDE RISICO EFFECT OP DE FINANCIERINGSVOORWAARDEN?

Bij een vastgoedfinanciering kijken we zowel naar het specifieke object als de balans van de vastgoedeigenaar. Echter, vanwege de onduidelijke werkelijke restwaarde van de materialen nemen we dat nu nog niet standaard mee. Dus ook al is bovenstaande heel interessant, het zal voor onze huidige manier van beoordelen nog weinig verschil maken. We hebben daarnaast gewoon nog weinig ervaring met het meenemen van restwaarde en er bestaat daarom nog geen definitieve manier van hoe we hiermee om gaan in ons financierings-/beoordelingsproces.

WAT IS NODIG WILLEN WE DE FINANCIERING VAN CIRCULAIRE BOUWPROJECTEN EENVOUDIGER EN AANTREKKELIJK MAKEN?

Dat we breder inzichtelijk maken welke waarden een circulair bouwproject vertegenwoordigt. Niet alleen kijken naar investeringskosten en terugkerende kosten gerelateerd aan de ontwikkeling, maar ook restwaarde en de externe positieve of vermeden negatieve effecten meenemen en dit monetizen. En vervolgens proberen dit in de business case mee te nemen. Idealiter zal dit dan in een positievere waardering tot uitdrukking worden gebracht. Dit kunnen we nog niet, en we zijn afhankelijk van eerder genoemde partijen, maar wat mij betreft is dit wel de weg voorwaarts. Denk hierbij aan benaderingen zoals Total Cost of Ownership of Total Benefit of Ownership.

KUNNEN WE ONS DE TIJD DIE GEMOEID IS MET DIT MONETIZEN VEROORLOVEN?

Ik wil het omdraaien. Zonder het monetizen van de voordelen gedurende de exploitatieperiode van het vastgoed en een beter inzicht op de eindwaarde zal circulariteit mogelijk niet tot de gewenste versnelling komen. Het financieel inzichtelijk maken van de voordelen is noodzakelijk voor het verkrijgen van het benodigde raakvlak onder de meerderheid van de markt. 20% zal wellicht al aan de gang gaan, de overige 80% heeft meer houvast nodig.

WAT IS DE ROL VAN DE RABOBANK IN DE TRANSITIE NAAR DE CIRCULAIRE ECONOMIE, VANDAAG EN IN DE TOEKOMST?

We helpen klanten met kennis, netwerk en financiering om tot circulaire bouwprojecten te komen of stappen te zetten in de circulaire bouweconomie. Dit doen we met de experts van de Rabo CE Desk en onze Circulaire kansenkaarten, klantprogramma’s zoals de Circular Economy Challenge, Circulair Ondernemen in 1 Dag en Circo Tracks en een aantal specifieke aantrekkelijke producten zoals de Rabo Innovatielening en de Rabo Impactlening. Ook schrijven we prijsvragen uit, zoals de Rabo Innovation Challenge speciaal voor de bouwsector, of de Rabo Duurzame Innovatie prijs voor heel Nederland om ondernemers te stimuleren te innoveren.

Lees ook zijn columns over Diepgang van materiaalinformatie en Automatiseren en delegeren van materiaalinformatie.

Bron: Het Nationaal BIM Platform