ZO MAKEN WE DE TOEKOMST

Circulair bouwen is ‘hot’. Iedereen heeft het erover: het is één van de belangrijke thema’s in de onlangs gepubliceerde Bouwagenda en de initiatieven rondom dit onderwerp duikelen over elkaar heen. Maar wat is circulair bouwen eigenlijk? En wat kunnen (of moeten?) wij als grote Nederlandse bouwonderneming met deze actuele ontwikkeling op duurzaamheidsgebied?

Als ik intern aan mijn collega’s uitleg wat een ‘circulaire economie’ is, dan teken ik altijd een cirkel en een rechte lijn. De rechte lijn symboliseert het huidige lineaire economische systeem waar volgens we nu vaak bouwen en leven: we winnen grondstoffen uit de natuur, maken daar een product van en als we dat niet meer nodig hebben gooien we het weg; op de afvalberg of het gaat de verbrandingsoven in. Kortom, een eindig leven van steeds schaarser wordende grondstoffen.

Bij een circulaire economie is het uitgangspunt oneindigheid, een cirkel. Wat we gebruiken, hergebruiken we ook weer. Het gaat om waarde behoud of liever zelfs waardevermeerdering: de waarde van producten en grondstoffen wordt zo lang en zo hoog mogelijk gehouden. Dat betekent geen afval meer en verdere uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Van afval naar grondstof.

Maar waarom zouden wij nu aandacht aan circulariteit moeten besteden als bouwonderneming? Nou, tegen de tijd dat je klaar bent met het lezen van deze blog hebben we als mens een miljoen ton grondstoffen aan de aarde onttrokken (drie keer het Empire State Building) en 40.000 ton afval naar de stortplaats gebracht (duizend volgeladen vrachtwagens). Daarmee overschrijdt onze ecologische voetafdruk de draagkracht van onze aarde met 65 procent. Kortom, we hebben 1,65 planeet nodig om onze huidige consumptieve levensstijl te handhaven. Deze feiten in combinatie met de toenemende groei van de wereldbevolking en stijgende levensstandaard (welvaart) maakt dat we voor een grote uitdaging staan. Grondstoffen waar wij zeker als bouwbedrijf zo afhankelijk van zijn, worden steeds schaarser en duurder.

Dat dit impact op ons als onderneming zal hebben, en waarschijnlijk al heeft, behoeft volgens mij geen uitleg. Wij als bouwers zijn met elkaar grootverbruikers van materialen en ruim een derde (!) van het afval in Nederland is gerelateerd aan onze activiteiten. Het is tijd voor actie! Want circulair bouwen kan een enorme ‘boost’ geven aan innovatie, prachtige ontwerpen, prettiger en gezonder werken en wonen.

Bemoedigend in dit kader zijn de diverse initiatieven die ik de afgelopen maanden voorbij heb zien komen op dit vlak. De eerste projecten waar circulair bouwen een belangrijke rol speelt zijn of worden al gerealiseerd. Een goed voorbeeld vind ik het circulaire paviljoen van ABN AMRO ‘Circl.’, gebouwd door BAM. Zo ontworpen en gebouwd dat de meeste toegepaste materialen zelf al eens gebruikt zijn en allemaal opnieuw gebruikt kunnen worden, ook na het einde van de levensduur van het pand. Uiteraard wordt het dan niet gesloopt maar gedemonteerd en is hier in het ontwerp van het gebouw en bij de materiaalkeuze al rekening mee gehouden. Zo zijn de toegepaste houten spanten bijvoorbeeld niet verlijmd maar slechts op enkele plaatsen geschroefd. Maar ook over-gedimensioneerd zodat de spanten in allerlei vormen en maten hergebruikt kunnen worden na het einde van de levensduur van het paviljoen. Houten kozijnen uit een leegstaand kantoorpand zijn gebruikt als binnenwanden en oude straattegels worden als fundering gebruikt onder de vloer. Uiteraard zijn alle toegepaste materialen en een (de)montageplannen geborgd in een materialenpaspoort. Zo is precies inzichtelijk gemaakt wat er hoe is verwerkt om het pand te bouwen en hoe deze materialen er weer uit te halen zijn en her te gebruiken.

Maar ook TBI-ondernemingen laten mooie voorbeelden zien. Zo worden momenteel de laatste stenen gelegd aan het project CO Green van ERA Contour waar 99,5% van het sloopmateriaal is hergebruikt in de bouw van een nieuwe, duurzame wijk Overtoomse Veld in Amsterdam. En ook in de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van de Triodos Bank door J.P. van Eesteren staat circulariteit centraal. Zo zal TBI op dit project voor het eerst gebruik gaan maken van het MADASTER platform.

Kortom, de eerste voorzichtige stappen op het gebied van circulair bouwen worden al gezet in Nederland. Mijn ambitie voor TBI zou zijn om in 2030 alleen nog maar circulair te ontwerpen, ontwikkelen, bouwen, transformeren en renoveren. Hoe? Door met elkaar de komende tijd flink te blijven ‘oefenen’ op de mooie projecten die wij dagelijks realiseren voor onze klanten, samen met onze partners in de gehele keten. MADASTER is daarbij wat mij betreft hét platform om alle (vaak nog te ontwikkelen) materialenpaspoorten te borgen. Een mooie bouwopgave. Zo maken we de toekomst!